Tại sao có hiện tượng nổi hạch? Dấu hiệu này có nguy hiểm hay không? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Hạch và sưng hạch
Đầu tiên hãy cùng tìm hiểu sơ qua về hạch và thế nào được gọi là sưng hạch.
Hạch là gì?
Hạch, một cách gọi tắt của hạch bạch huyết, là một thành viên trong hệ thống miễn dịch của cơ thể. Chúng là những tổ chức nhỏ hình bầu dục kích thước khoảng vài mm đến khoảng 1-2cm, nằm dọc theo các mạch bạch huyết, được bao bọc bởi một lớp vỏ dạng sợi.
Các hạch bạch huyết thường phân bố theo cụm, vùng. Một số cụm hạch bạch huyết nhận được nhiều sự quan tâm có thể kể ra như:
- Vùng phía sau tai
- Vùng cổ trải từ vùng dưới hàm đến hai bên cổ đến vùng phía trên xương đòn
- Vùng ngực
- Vùng nách
- Vùng háng
- Vùng lưng
Thông thường rất khó có thể cảm nhận được hạch bạch huyết trừ khi cơ thể gặp hiện tượng nổi hạch hay sưng hạch
Sưng hạch là gì?
Sưng hạch hay nổi hạch hay viêm hạch là hiện tượng hạch bạch huyết bị sưng to, nổi lên và có thể cảm nhận hay nhìn thấy bằng mắt thường.
Tại sao có hiện tượng sưng hạch?
Sưng hạch có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, từ nhẹ nhàng như những bệnh cảm cúm thông thường cho đến những bệnh nguy hiểm như ung thư, HIV-AIDS. Dưới đây là một số nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng sưng hạch:
- Các bệnh lý nhiễm khuẩn: viêm phổi, viêm họng, viêm tai giữa, lậu, giang mai,..
- Các bệnh lý nhiễm virus: HIV, cúm do virus, sởi, herpes,..
- Các bệnh lý nhiễm kí sinh trùng, nhiễm nấm: lao, sốt rét, nhiễm nấm histoplasma,…
- Các bệnh lý liên quan đến quá trình viêm và các bệnh tự miễn: dị ứng thuốc, lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp,…
- Ung thư: Sưng hạch có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư. Rất nhiều các bệnh lý ung thư có khả năng gây sưng hạch bạch huyết ở gần vị trí khối u phát triển. Đặc biệt khi bệnh tiến triển đến giai đoạn di căn, người bệnh có thể bị nổi hạch tại nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể [1].
Sưng hạch có nguy hiểm không?
Sưng hạch thường là một phản ứng của cơ thể khi gặp các tác nhân gây bệnh. Sưng hạch chứng tỏ hệ thống miễn dịch đang được hoạt động để chống lại các tác nhân gây bệnh. Do đó trong đa số trường hợp thì sưng hạch là lành tính và sẽ tự động biến mất khi các triệu chứng viêm nhiễm
Nếu hạch nổi có kích thước lớn, sờ vào có cảm giác cứng, khó di chuyển, dính chắc vào mô đồng thời gây đau thì khả năng lớn là một triệu chứng của bênh lý ung thư. Nếu bệnh nhân có kèm theo triệu chứng cơ thể mệt mỏi, sút cân, sốt kéo dài,… thì nên đến các cơ sở y tế để chẩn đoán ung thư.
Vị trí nổi hạch nói lên điều gì?
Như đã đề cập ở phần trên, vị trí nổi hạch có thể coi là gợi ý tốt để dự đoán tình trạng của bệnh nhân. Dưới đây là một số thông tin được chúng tôi tổng hợp lại:
Nổi hạch vùng cổ, dưới xương hàm
Hạch nổi ở vùng hai bên cổ và dưới xương hàm khá thường gặp. Đôi khi có thể kèm theo đau đầu. Chúng chủ yếu gợi ý đến các vấn đề nhiễm khuẩn như viêm nhiễm về răng miệng, viêm họng, viêm đường hô hấp trên,… Đa số các trường hợp nổi hạch là lành tính, không quá nguy hiểm
Hạch ở vùng này cũng có thể liên quan đến các bệnh lý ung thư ở vùng đầu và cổ.
Nổi hạch vùng nách
Hạch ở vùng này thường liên quan đến các nhiễm khuẩn hoặc vết thương ở vùng cánh tay, ngực.
Ngoài ra hạch vùng nách cũng là một gợi ý quan trong cho chẩn đoán ung thư vú. Các phương pháp thăm khám lâm sàng cũng như dự đoán tiên triển ung thư vú sau khi phẫu thuật đều thông qua đánh giá hạch tại nách.
Nổi hạch ở vùng trên xương đòn
Hạch ở vùng này thường là các dấu hiệu nguy hiểm. Khi hạch nổi ở vùng này có thể gợi ý đến các ung thư trong vùng ngực như ung thư phổi, ung thư vú,… hoặc có thể các vùng xa hơn như ung thư trực tràng, cơ quan sinh dục,…
Ngoài ung thư, nổi hạch vùng trên xương đòn có thể là dấu hiệu của bệnh lao hạch
Nổi hạch ở vùng háng
Hạch vùng háng hay hạch bẹn thường liên quan đến các bệnh lây qua đường sinh dục hoặc các nhiễm khuẩn sinh dục, tiết niệu như giang mai, lậu,…
Nhìn chung thì hiện tượng nổi hạch ở bẹn cần được chẩn đoán và chữa trị kịp thời để không ảnh hưởng đến khả năng tiết niệu, sinh dục [2].
Cần làm gì khi bị nổi hạch?
Thực chất hiện tượng nổi hạch hay sưng hạch là dấu hiệu cho biết cơ thể đang có những vấn đề nhất định về sức khỏe. Do đó khi gặp hiện tượng này, tốt hơn hết bệnh nhân đến các cơ sở y tế để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh lý cũng như có phương hướng điều trị thích hợp.
Đối với các trường hợp sưng hạch lành tính, ngoài việc điều trị theo phác đồ của bác sĩ, bệnh nhân có thể sử dụng thêm các biện pháp làm giảm nhẹ triệu chứng đi kèm theo hạch như chườm ấm giảm sưng, sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt,…
Trên đây là những kiến thức cơ bản nhất về hiện tượng nổi hạch. Tuy nổi hạch thường không nguy hiểm nhưng chúng ta cần xác định chính xác tình trạng bệnh của bản thân để có hướng điều trị, chữa trị phù hợp tránh các hậu quả đáng tiếc xảy ra.
Dược sĩ Quang Thái